Chương 4. KẾ TOÁN THANH TOÁN
Mục tiêu chung
· Giúp cho người học nhận thức đối tượng kế toán là các khoản phải thu ở khách hàng, phải trả cho khách hàng, các khoản vay, nợ, tạm ứng qua kho bạc, các khoản ứng trước, trả trước, các khoản nhận trước trong các đơn vị hành chính sự nghiệp.
· Trang bị cho người học phương pháp kế toán công nợ thanh toán các khoản phải thu, các khoản phải trả trong các đơn vị hành chính sự nghiệp, như:
+ Các khoản phải thu ở khách hàng, về thuế GTGT đầu vào được khấu trừ...
+ Tạm ứng
+ Cho vay
+ Các khoản phải trả cho nhà cung cấp, nợ vay...
+ Phải trả công chức, viên chức
+ Phải trả các đối tượng khác
+ Các khoản phải nộp theo lương
+ Các khoản khoản nộp NSNN
+ Tạm ứng kinh phí
+ Kinh phí đã quyết toán chuyển năm sau
+ Kinh phí cấp cho cấp dưới
+ Thanh toán nội bộ
+ Các khoản phải thu khác, các khoản phải trả khác
4.1. KHÁI NIỆM, NỘI DUNG, NGUYÊN TẮC VÀ NHIỆM VỤ KẾ TOÁN
4.1.1. Khái niệm
Các nghiệp vụ thanh toán của đơn vị HCSN phát sinh trong mối quan hệ giữa đơn vị với các đối tượng bên trong và bên ngoài nhằm giải quyết các quan hệ tài chính liên quan tới quá trình hình thành, sử dụng và thanh quyết toán kinh phí ngân sách Nhà nước tập trung và kinh phí khác.
4.1.2. Nội dung các nghiệp vụ thanh toán
Các nghiệp vụ thanh toán trong đơn vị dự toán là những quan hệ thanh toán giữa đơn vị với Nhà nước, với các tổ chức, cá nhân bên ngoài về quan hệ mua, bán, dịch vụ, vật tư, sản phẩm, hàng hóa và các quan hệ thanh toán giữa đơn vị cấp trên, cấp dưới, với viên chức và các đối tượng khác trong đơn vị.
* Các nghiệp vụ thanh toán nếu được phân loại theo đối tượng thanh toán thì có:
- Các khoản phải thu khách hàng.
- Tạm ứng cho cán bộ, nhân viên của đơn vị.
- Các khoản phải thanh toán cho người cung cấp.
- Các khoản BHXH, BHYT, KPCĐ phải nộp.
- Các khoản phải nộp Nhà nước về thuế và lệ phí.
- Phải thanh toán cho viên chức và đối tượng khác.
- Kinh phí cấp cho cấp dưới
- Thanh toán nội bộ cấp trên và cấp dưới.
v Xét theo tính chất công nợ phát sinh
- Thanh toán các khoản phải thu (khách hàng mua, CNV, cho vay, thuế GTGT khấu trừ, các khoản phải thu khác).
- Thanh toán các khoản phải trả (phải trả người bán, nội bộ, thanh toán các khoản cho Nhà nước, phải nộp theo lương, phải nộp khác)
4.1.3. Nguyên tắc kế toán thanh toán
Mọi khoản thanh toán của đơn vị phải được kế toán chi tiết từng nội dung thanh toán cho từng đối tượng và từng đợt thanh toán.
Kế toán phải theo dõi chặt chẽ từng khoản nợ phải thu, nợ phải trả và thường xuyên kiểm tra, đôn đốc, thu hồi nợ, tránh tình trạng chiếm dụng vốn, kinh phí. Trường hợp có số dư nợ lớn thì phải đối chiếu, xác nhận công nợ cho nhau, đồng thời phải nghiêm chỉnh chấp hành kỷ luật thanh toán, kỷ luật thu nộp ngân sách, tránh gây tổn thất kinh phí cho Nhà nước.
Trường hợp một đối tượng vừa là phải thu, vừa là phải trả, sau khi hai bên đối chiếu, xác nhận nợ có thể lập chứng từ để thanh toán bù trừ.
Các khoản phải thu và nợ phải trả bằng vàng, bạc, đá quý phải được kế toán chi tiết chi từng khoản con nợ và chủ nợ theo cả hai chiều số lượng và giá trị.
4.1.4. Nhiệm vụ kế toán
Ghi chép, phản ánh kịp thời, đầy đủ và chính xác, rõ ràng các khoản phải thu, các khoản nợ phải trả theo từng khoản phải thu, từng khoản phải trả.
4.2. KẾ TOÁN CÁC KHOẢN PHẢI THU
4.2.1. Nội dung các khoản phải thu
Theo tính chất và đối tượng thanh toán, các khoản phải thu gồm:
- Các khoản phải thu của đơn vị sự nghiệp với khách hàng về tiền bán sản phẩm, hàng hóa, cung cấp lao vụ, dịch vụ, nhượng bán, thanh lý TSCĐ
- Các khoản phải thu của đơn vị sự nghiệp đối với Nhà nước theo các đơn đặt hàng.
- Giá trị tài sản thiếu chờ xử lý
- Các khoản phải thu khác.
4.2.2. Nhiệm vụ kế toán
Kế toán phải theo dõi chi tiết cho từng đối tượng phải thu, từng khoản phải thu, từng đơn đặt hàng và từng lần thanh toán.
Mọi khoản nợ phải thu của đơn vị đều phải được kế toán ghi chi tiết theo từng đối tượng, từng nghiệp vụ thanh toán. Số nợ phải thu của đơn vị trên tài khoản tổng hợp phải bằng tổng số nợ phải thu trên tài khoản chi tiết của các con nợ.
Các khoản nợ phải thu của đơn vị bằng vàng, bạc, đá quý phải được kế toán chi tiết cho từng con nợ theo cả hai chỉ tiêu số lượng và giá trị.
Trong kế toán chi tiết, kế toán phải tiến hành phân loại các khoản nợ để có biện pháp thu hồi nợ kịp thời.
Tài khoản này còn phản ánh giá trị tài sản thiếu chưa xác định rõ nguyên nhân chờ quyết định xử lý và các khoản bồi thường vật chất do cá nhân, tập thể gây ra như mất mát, hư hỏng vật tư, hàng hoá đã có quyết định xử lý, bắt bồi thường vật chất.
4.2.3. Tài khoản 311 - Các khoản phải thu
Kế toán sử dụng tài khoản 311 -Các khoản phải thu: Phản ánh các khoản phải thu và tình hình thanh toán các khoản phải thu của đơn vị với khách hàng, với các đơn vị, cá nhân trong và ngoài đơn vị.
Không hạch toán vào TK 311 các nghiệp vụ bán hàng hóa, sản phẩm và cung cấp lao vụ, dịch vụ thu tiền ngay, các khoản tạm ứng của công nhân viên, các khoản phải thu nội bộ giữa các đơn vị cấp trên, cấp dưới.
Kết cấu và nội dung phản ánh TK 311 như sau:
Bên Nợ:
- Các khoản phải thu với khách hàng về tiền bán sản phẩm, hàng hóa cung cấp dịch vụ , nhượng bán, thanh lý vật tư, TSCĐ...
- Thuế GTGT được khấu trừ đối với những hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ thuộc đối tượng chịu thuế GTGT tính và nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ thuế; các dự án viện trợ không hoàn lại được hoàn thuế GTGT.
- Giá trị tài sản thiếu hụt chờ xử lý hoặc đã xử lý bắt bồi thường nhưng chưa thu được.
- Các khoản chi hoạt động, chi dự án, chi theo dơn đặt hàng, chi đầu tư xây dựng cơ bản nhưng quyết toán không được duyệt bị xuất toán phải thu hồi
- Số phải thu về cho mượn tạm thời về tiền, vật tư
- Các khoản phải thu khác
Bên Có:
- Số tiền đã thu của khách hàng
- Số tiền ứng, trả trước của khách hàng
- Số thuế GTGT đầu váo đã khấu trừ
- Kết chuyển số thuế GTGT đầu váo không được khấu trừ
- Số thuế GTGT đầu vào đã được hoàn thuế
- Số thuế GTGT đầu vào của hàng mua trả lại người bán, hoặc được giảm giá, được hưởng chiết khấu thương mại.
- Kết chuyển giá trị tài sản thiếu vào các khoản liên quan theo quyết định ghi trong biên bản xử lý của cấp có thẩm quyền.
- Số tiền đã thu về bồi thường vật chất và các khoản nợ phải thu khác
Số dư bên Nợ: - Các khoản nợ còn phải thu.
- Số thuế GTGT đầu vào còn được khấu trừ và số thuế GTGT được hoàn lại nhưng Ngân sách chưa hoàn trả
Tài khoản này có thể có số dư bên Có: Phản ánh số đã thu nhiều hơn số phải thu, khách hàng ứng trước tiền chưa nhận hàng.
Tài khoản 311 chi tiết thành 4 tài khoản cấp 2
- TK 3111: Phải thu của khách hàng
- TK 3113: Thuế GTGT được khấu trừ: Phản ánh số thuế GTGT đầu vào được khấu trừ, đã khấu trừ và còn được khấu trừ. Tài khoản này có 2 tài khoản cấp 3
+ TK 31131: Thuế GTGT được khấu trừ của hàng hóa, dịch vụ
+ TK 31132: Thuế GTGT được khấu trừ của TSCĐ
- TK 3118: Phải thu khác
4.2.4. Kế toán các nghiệp vụ chủ yếu
1- Phản ánh doanh thu của khối lượng sản phẩm, hàng hóa xuất bán, lao vụ, dịch vụ cung cấp, đã được xác định là tiêu thụ nhưng chưa thu được tiền.
Nợ TK 311 (3111): Phải thu khách hàng
Có TK 531: Thu từ hoạt động SXKD
Có TK 333 (3331)
hoặc
Nợ TK 311 (3111): Phải thu khách hàng
Có TK 531: Thu từ hoạt động SXKD
2- Xác định giảm giá hàng bán, chiết khấu thanh toán, hàng bán bị trả lại (nếu có) cho khách hàng bằng việc thanh toán bù trừ
Nợ TK 531: Thu từ hoạt động SXKD
Nợ TK 333 (3331)
Có TK 311 (3111): Phải thu của khách hàng
hoặc
Nợ TK 531: Thu từ hoạt động SXKD
Có TK 311 (3111): Phải thu của khách hàng
3- Nhận được tiền do khách hàng trả nợ
Nợ TK 111, 112: Tiền mặt, TGNH
Có TK 311 (3111): Phải thu của khách hàng
4- Trường hợp khách hàng ứng trước tiền hàng theo hợp đồng bán hàng hoặc hợp đồng cung cấp lao vụ, dịch vụ ghi:
+ Khi nhận được tiền
Nợ TK 111, 112: Tiền mặt, TGNH
Có TK 311 (3111): Phải thu của khách hàng
- Khi giao hàng cho người mua, đồng thời người mua chấp nhận, ghi:
Nợ TK 311 (3111): Phải thu của người mua
Có TK 531: Thu từ hoạt động SXKD
Có TK 333 (3331)
hoặc
Nợ TK 311 (3111): Phải thu khách hàng
Có TK 531: Thu từ hoạt động SXKD
5- Các khoản phải thu khác của viên chức, có thể trừ dần vào lương khi được phép của cấp có thẩm quyền
Nợ TK 334 (334): Phải trả cho viên chức
Có TK 311 (3118): Phải thu khác
6- Trường hợp vật tư, hàng hóa và số tiền mặt tồn quỹ phát hiện thiếu khi kiểm kê, chưa xác định rõ nguyên nhân, chờ xử lý, ghi:
Nợ TK 311 (3118): Phải thu khác
Có TK 111, 152, 153, 155
7. Những TSCĐ được đầu tư bằng nguồn vốn vay, bằng nguồn vốn kinh doanh, khi phát hiện thiếu, ghi:
Nợ TK 214
Nợ TK 311 (3118)
Có TK 211, 213
8. Những TSCĐ được đầu tư bằng nguồn ngân sách nhà nước, khi phát hiện thiếu, ghi:
Nợ TK 214
Nợ TK 466
Có TK 211, 213
Đồng thời
Nợ TK 311 (3118)
Có TK 511 (5118)
Khi có quyết định xử lý, ghi:
Nợ TK 511 (5118)
Nợ TK 111, 112, 334
Có TK 311 (3118)
9- Cuối niên độ kế toán, sau khi xác nhận nợ, tiến hành lập chứng từ bù trừ giữa nợ phải thu và nợ phải trả của cùng một đối tượng
Nợ TK 331: Các khoản phải trả
Có TK 311: Các khoản phải thu
10- Các khoản nợ phải thu vì lý do nào đã không đòi được, được cấp thẩm quyền cho quyết toán vào chi hoạt động hoặc chi dự án
Nợ TK 661, 662
Có TK 311: Các khoản phải thu
11- Các khoản đã chi hoạt động hoặc chi dự án không được duyệt y phải thu hồi
Nợ TK 311 (3118): Phải thu khác
Có TK 661, 662
4.3. KẾ TOÁN THANH TOÁN TẠM ỨNG
4.3.1. Khái niệm và nguyên tắc quản lý
Tiền tạm ứng là khoản tạm chi quỹ kinh phí, vốn nhằm thực hiện các hoạt động hành chính, sự nghiệp hoặc kinh doanh trong đơn vị. Số tiền tạm ứng có thể được sử dụng để chi tiêu cho các công vụ như: mua sắm văn phòng phẩm, chi trả công sửa chữa, chi mua vật tư, hàng hóa, dịch vụ, chi công tác phí, chi nghiệp vụ phí, tạm ứng, chi thực hiện dự án, đề tài, chương trình nghiên cứu khoa học, nhu cầu cho tạm ứng, có thể bằng tiền hoặc tài sản tương đương tiền.
Tiền tạm ứng được quản lý, chi tiêu, thanh toán hoàn ứng theo chế độ quy định, trên cơ sở nguyên tắc chung như sau:
Chỉ được cấp chi tạm ứng trê cơ sở lệnh chi của thủ trưởng, kế toán trưởng trong đơn vị.
Chỉ được cấp chi tạm ứng cho cán bộ, viên chức thuộc danh sách lương của đơn vị để đảm bảo khả năng hoàn ứng khi đến hạn.
Tiền tạm ứng phải chi trên cơ sở chứng từ hợp lý, hợp lệ.
Chi tạm ứng cho các đối tượng đã thực hiện thanh toán đúng quy định các lần tạm ứng trước đã.
Tiền tạm ứng phải được theo dõi: Sử dụng, thanh toán, đúng mục đích và đúng hạn.
4.3.2. Nhiệm vụ kế toán thanh toán tạm ứng
Theo dõi, phản ánh số tiền tạm ứng khi tạm ứng tới lúc thanh toán từ các chứng từ gốc hợp lý, hợp pháp.
Ghi chép nghiệp vụ tạm ứng theo lần tạm ứng, đối tượng tạm ứng trên sổ kế toán chi tiết, tổng hợp.
Thực hiện nghiêm ngặt công tác quản lý giám sát số tiền tạm ứng từ khi chi tới lúc thanh toán.
Báo cáo thường xuyên tình hình chi tiêu thanh toán tạm ứng trong đơn vị.
4.3.3. Chứng từ kế toán
Kế toán thanh toán căn cứ vào những chứng từ gốc như:
Giấy đề nghị tạm ứng: Dùng làm căn cứ để xét duyệt tạm ứng, làm thủ tục lập phiếu chi và xuất quỹ cho tạm ứng.
Giấy thanh toán tạm ứng: là bảng kê khai thác các khoản đã tạm ứng và hoàn tạm ứng
Các chứng từ gốc chứng minh số tiền tạm ứng đã chi
4.3.4. Tài khoản 312 - Tạm ứng
Kế toán sử dụng tài khoản 312 “ Tạm ứng” - để phản ánh các khoản tạm ứng và tình hình thanh toán tạm ứng của công chức, viên chức trong nội bộ đơn vị.
Kết cấu nội dung và cách ghi chép của TK 312 như sau:
Bên Nợ: Các khoản tiền đã tạm ứng trong kỳ
Bên Có:
- Các khoản tạm ứng đã được thanh toán
- Số tạm ứng dùng không hết nhập lại quỹ hoặc trừ vào lương
Số dư bên Nợ: Số tiền tạm ứng chưa thanh toán.
4.3.5. Kế toán các nghiệp vụ thanh toán tạm ứng
1- Xuất tiền hoặc vật tư tạm ứng cho viên chức, nhân viên.
Nợ TK 312: Tạm ứng
Có TK 111-Tiền mặt
Có TK 112- Tiền gửi ngân hàng, kho bạc
Có TK 152- Vật liệu
Có TK 155- Sản phẩm, hàng hóa.
2- Thanh toán số chi tạm ứng trên cơ sở bảng thanh toán tạm ứng theo số thực chi do người nhận tạm ứng lập kèm theo chứng từ gốc.
Nợ TK 152- Nguyên liệu, Vật liệu
Nợ TK 155-Sản phẩm, hàng hóa.
Nợ TK 241-Xây dựng cơ bản dở dang
Nợ TK 611 - Chi hoạt động sự nghiệp
Nợ TK 662 - Chi hoạt động dự án
Nợ TK 631 - Chi hoạt động sản xuất kinh doanh
Nợ TK 635- Chi theo đơn đặt hàng của Nhà nước
Có TK 312- Tạm ứng
3- Các khoản tạm ứng chi không hết, nhập lại quỹ hoặc trừ vào lương
Nợ TK 111- Tiền mặt
Nợ TK 334- Phải trả viên chức
Có TK 312- Tạm ứng
4- Trường hợp số thực chi đã được duyệt lớn hơn số đã tạm ứng, kế toán lập phiếu chi để thanh toán thêm cho người tạm ứng
Nợ TK 152- Nguyên liệu, Vật liệu
Nợ TK 153- Công cụ, dụng cụ
Nợ TK 155- Sản phẩm, hàng hóa.
Nợ TK 241- Xây dựng cơ bản dở dang
Nợ TK 611 - Chi hoạt động sự nghiệp
Nợ TK 662 - Chi hoạt động dự án
Nợ TK 631 - Chi hoạt động sản xuất kinh doanh
Nợ TK 635- Chi theo đơn đặt hàng của Nhà nước
Có TK 111- Tiền mặt
Có TK 312: Tạm ứng
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét