Chương 5. KẾ TOÁN CÁC NGUỒN KINH PHÍ
Mục tiêu chung
· Giúp cho người học nhận thức đối tượng kế toán là các loại kinh phí như nguồn vốn kinh doanh, kinh phí hoạt động sự nghiệp, kinh phí dự án, kinh phí theo đơn đặt hàng của Nhà nước, kinh phí đầu tư xây dựng cơ bản, quĩ cơ quan, kinh phí đã hình thành TSCĐ và các khoản chênh lệch thu chi chưa xử lý, chênh lệch đánh giá lại tài sản, chênh lệch tỷ giá hối đoái trong các đơn vị hành chính sự nghiệp.
· Trang bị cho người học phương pháp kế toán các nguồn kinh phí trong các đơn vị hành chính sự nghiệp.
5.1. NỘI DUNG, NGUYÊN TẮC HẠCH TOÁN VÀ NHIỆM VỤ CỦA KẾ TOÁN NGUỒN KINH PHÍ
5.1.1. Nội dung và nguyên tắc hạch toán
Nguồn kinh phí và vốn của các đơn vị hành chính sự nghiệp là nguồn tài chính mà các đơn vị được quyền sử dụng để phục vụ cho việc thực hiện nhiệm vụ chính trị, chuyên môn có tính chất HCSN hoặc có tính chất kinh doanh của mình. Như vậy, trong các đơn vị HCSN tất cả các loại kinh phí ngoài vốn đều được tiếp nhận theo nguyên tắc không bồi hoàn trực tiếp.
Nguồn kinh phí và vốn của đơn vị HCSN thường gồm có:
- Nguồn vốn kinh doanh
- Chênh lệch tỷ giá
- Chênh lệch đánh giá lại tài sản
- Chênh lệch thu, chi chưa xử lý
- Quỹ cơ quan
- Nguồn kinh phí đầu tư XDCB
- Nguồn kinh phí hoạt động
- Nguồn kinh phí dự án
- Nguồn kinh phí theo đơn đặt hàng của Nhà nước
- Nguồn kinh phí đã hình thành TSCĐ
Kinh phí các loại trong các đơn vị HCSN thường được hình thành các nguồn chủ yếu sau:
- Ngân sách nhà nước hoặc cơ quan quản lý cấp trên cấp theo dự toán được phê duyệt (gọi tắt là Nguồn kinh phí Nhà nước)
- Các khoản đóng góp hội phí, đóng góp của các hội viên, thành viên.
- Thu sự nghiệp được sử dụng theo quy định và bổ sung từ kết quả của các hoạt động có thu theo chế độ tài chính hiện hành.
- Điều chuyển bổ sung từ các quỹ dự trữ tài chính nội bộ.
- Các khoản tài trợ của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước
- Vay nợ của Chính phủ
- Các khoản kết dư Ngân sách năm trước.
Nguồn kinh phí hoạt động là nguồn kinh phí nhằm duy trì và đảm bảo sự hoạt động theo chức năng của các cơ quan, đơn vị hành chính sự nghiệp.
Kinh phí hoạt động được hình thành từ:
- Ngân sách Nhà nước cấp hàng năm
- Các khoản thu hội phí và các khoản đóng góp hội viên
- Các khoản biếu tăng, viện trợ, tài trợ trong và ngoài nước, bổ sung tại đơn vị theo quy định của chế độ tài chính và bổ sung từ các khoản thu tại đơn vị được phép giữ lại để chi và một phần do Ngân sách hỗ trợ (Đối với các đơn vị được phép thực hiện cơ chế gán thu bù chi), kết dư Ngân sách năm trước.
Để đảm bảo hạch toán chính xác, đầy đủ nguồn kinh phí, kế toán cần quán triệt các nguyên tắc sau:
- Đơn vị phải hạch toán rành mạch, rõ ràng từng loại kinh phí, từng loại vốn, từng loại quỹ, theo mục đích sử dụng và theo nguồn hình thành vốn, kinh phí.
- Việc kết chuyển từ nguồn kinh phí này sang nguồn kinh phí khác phải chấp hành theo đúng chế độ và làm các thủ tục cần thiết. Không được kết chuyển một cách tùy tiện.
- Đối với các khoản thu tại đơn vị được phép bổ sung nguồn kinh phí, khi phát sinh hạch toán vào tài khoản các khoản thu (Loại tài khoản 5), sau đã được kết chuyển sang tài khoản nguồn kinh phí liên quan theo quy định hoặc theo phê duyệt của cấp có thẩm quyền.
- Kinh phí phải được sử dụng đúng mục đích, đúng nội dung dự toán phê duyệt, đúng tiêu chuẩn và đúng định mức của nhà nước. Cuối niên độ kế toán kinh phí không sử dụng hết phải hoàn trả Ngân sách hoặc cấp trên, đơn vị chỉ được kết chuyển sang năm khi được phép của cơ quan tài chính.
- Cuối mỗi kỳ kế toán, đơn vị phải làm thủ tục đối chiếu, thanh quyết toán tình hình tiếp nhận và sử dụng theo từng loại kinh phí với cơ quan tài chính, cơ quan chủ quản, cơ quan chủ trì thực hiện các chương trình, dự án theo đúng quy định của chế độ hiện hành.
5.1.2. Nhiệm vụ kế toán nguồn kinh phí
- Phản ánh kịp thời, chính xác, đầy đủ và rõ ràng số hiện có, tình hình biến động của từng nguồn kinh phí của đơn vị.
- Giám đốc chặt chẽ kế hoạch huy động và sử dụng các nguồn kinh phí của đơn vị. Đảm bảo cho việc sử dụng nguồn kinh phí đúng mục đích, hợp lý và có hiệu quả.
- Thường xuyên phân tích tình hình sử dụng nguồn kinh phí của đơn vị nhằm phát huy hiệu quả của từng nguồn kinh phí.
5.2. KẾ TOÁN NGUỒN KINH PHÍ HOẠT ĐỘNG
5.2.1. Một số qui định chung
1. TK 461 được sử dụng để hạch toán các nguồn kinh phí hoạt động được hình thành từ:
- NSNN cấp hàng năm
- Các khoản thu hồi phí và các khoản đóng góp của các hội viên
- Bổ sung từ các khoản thu phí và lệ phí, thu sự nghiệp và các khoản thu khác tại đơn vị theo qui định của chế độ tài chính
- Bổ sung từ chênh lệch thu chi (lợi nhuận sau thuế) từ hoạt động sản xuất, kinh doanh
- Bổ sung từ các khoản khác theo chế độ tài chính.
- Tiếp nhận các khoản viện trợ phi dự án
- Các khoản được biếu tặng, tài trợ của các đơn vị cá nhân trong và ngoài đơn vị
2. Đơn vị không được ghi tăng nguồn kinh phí hoạt động trong các trường hợp sau:
- Các khoản thu phí, lệ phí đã thu phải nộp NSNN để lại chi nhưng đơn vị chưa có chứng từ ghi thu, ghi chi ngân sách theo qui định của chế độ tài chính
- Các khoản tiền hàng viện trợ phi dự án đã nhận nhưng đơn vị chưa có chứng từ ghi thu, ghi chi ngân sách theo qui định của chế độ tài chính
3. Đơn vị không được quyết toán ngân sách các khoản chi từ các khoản tiền, hàng viện trợ và các khoản phí, lệ phí phải nộp ngân sách được để lại chi nhưng chưa có chứng từ ghi thu, ghi chi ngân sách.
4. Đơn vị chỉ được ghi tăng nguồn kinh phí hoạt động các khoản tiền, hàng viện trợ phi dự án và các khoản phí, lệ phí phải nộp ngân sách được để lại chi khi đã có chứng từ ghi thu, ghi chi ngân sách theo qui định chế độ tài chính.
5. Kinh phí hoạt động phải được sử dụng đúng mục đích, đúng tiêu chuẩn, định mức của nhà nước và phong phạm vi dự toán đã được duyệt phù hợp với chế độ tài chính.
6. Phải mở sổ theo dõi chi tiết theo C, L, K, N, TN, M, TM của danh mục NSNN
5.2.2. Tài khoản 461 –Nguồn kinh phí hoạt động
Để theo dõi tình hình tiếp nhận, sử dụng và quyết toán nguồn kinh phí hoạt động của đơn vị hành chính sự nghiệp, kế toán sử dụng tài khoản 461 –Nguồn kinh phí hoạt động và tài khoản 008 – Dự toán chi hoạt động
Tài khoản 461 có nội dung phản ánh như sau:
Bên Nợ:
- Kết chuyển số chi hoạt động đã được phê duyệt quyết toán với nguồn kinh phí hoạt động
- Số kinh phí hoạt động nộp lại ngân sách Nhà nước
- Kết chuyển số kinh phí hoạt động đã cấp trong kỳ cho các đơn vị cấp dưới (đơn vị cấp trên ghi)
- Kết chuyển số kinh phí hoạt động thường xuyên cÒn lại (Phần kinh phí thường xuyên tiết kiệm được) sang TK 421 – Chênh lệch thu chi chưa xử lý
- Các khoản được phép ghi giảm nguồn kinh phí hoạt động
Bên Có:
- Số kinh phí hoạt động thực nhận của Ngân sách, của cấp trên
- Kết chuyển số kinh phí đã nhận tạm ứng thành nguồn kinh phí hoạt động
- Số kinh phí nhận được do các Hội viên nộp hội phí và đóng góp, do được viện trợ phi dự án, tài trợ, do bổ sung từ các khoản thu phí, lệ phí, từ các khoản thu sự nghiệp, hoặc từ chênh lệch thu chi chưa xử lý (từ lợi nhuận sau thuế của hoạt động sản xuất kinh doanh, từ các khoản thu khác phát sinh từ đơn vị).
Số dư bên Có:
- Số kinh phí được cấp trước cho năm sau (nếu có)
- Nguồn kinh phí hoạt động hiện còn hoặc đã chi nhưng chưa được quyết toán.
TK 461 được chi tiết thành 3 tài khoản chi tiết cấp 2 và mỗi tài khoản cấp 2 được chi tiết thành 2 tài khoản cấp 3 như sau:
TK 4611 – Năm trước: Phản ánh nguồn kinh phí hoạt động được cấp thuộc năm trước đã sử dụng đang chờ duyệt trong năm nay, trong đã:
+ TK 46111 – Nguồn kinh phí thường xuyên: Phản ánh nguồn kinh phí hoạt động được ngân sách cấp bổ sung cho chi thường xuyên; phần kinh phí được để lại đơn vị; chênh lệch thu, chi hoạt động sản xuất, cung ứng dịch vụ thuộc năm trước đã sử dụng đang chờ duyệt trong năm nay.
+ TK 46112 – Nguồn kinh phí không thường xuyên: Phản ánh nguồn kinh phí tinh giảm biên chế; kinh phí thực hiện nhiệm vụ đột xuất thuộc năm trước đã sử dụng đang chờ duyệt trong năm nay.
TK 4612 – Năm nay: Phản ánh nguồn kinh phí năm nay bao gồm các khoản kinh phí năm trước chuyển sang, các khoản kinh phí nhận theo số được cấp hay đã thu năm nay.
+ TK 46121 – Nguồn kinh phí thường xuyên: Phản ánh nguồn kinh phí hoạt động được ngân sách cấp bổ sung cho chi thường xuyên; phần kinh phí được để lại đơn vị; chênh lệch thu, chi hoạt động sản xuất, cung ứng dịch vụ thuộc năm nay.
+ TK 46122 – Nguồn kinh phí không thường xuyên: Phản ánh nguồn kinh phí tinh giảm biên chế; kinh phí thực hiện nhiệm vụ đột xuất thuộc năm nay.
TK 4613 – Năm sau: Phản ánh nguồn kinh phí hoạt động được ngân sách cấp bổ sung cho chi thường xuyên; phần kinh phí được để lại đơn vị được cấp trước cho năm sau.
+ TK 46131 – Nguồn kinh phí thường xuyên: Phản ánh nguồn kinh phí hoạt động được ngân sách cấp bổ sung cho chi thường xuyên; phần kinh phí được để lại đơn vị; chênh lệch thu, chi hoạt động sản xuất, cung ứng dịch vụ được cấp trước cho năm sau.
+ TK 46122 – Nguồn kinh phí không thường xuyên: Phản ánh nguồn kinh phí tinh giảm biên chế; kinh phí thực hiện nhiệm vụ đột xuất được cấp trước cho năm sau.
TK 008 – Dự toán chi hoạt động: Phản ánh số Dự toán chi hoạt động sự nghiệp được phân phối và được cấp phát sử dụng. Theo quy định, số Dự toán chi hoạt động đã được phân phối, sử dụng không hết phải nộp cho Kho bạc Nhà nước. Tài khoản 008 có kết cấu như sau:
Bên Nợ: Phản ánh Dự toán chi hoạt động
Bên Có: Phản ánh rút Dự toán chi hoạt động, hủy bỏ Dự toán chi hoạt động
Số dư bên Nợ – Dự toán chi hoạt động hiện còn
Tài khoản 008 được chi tiết thành các tài khoản cấp 2 sau:
TK 0081 – Dự toán chi thường xuyên
TK 0082 – Dự toán chi không thường xuyên
5.2.3. Phương pháp hạch toán nguồn kinh phí hoạt động
1- Nhận kinh phí thường xuyên do Ngân sách hỗ trợ:
Nợ TK 111, 112, 152, 155: Nhận bằng tiền, bằng vật tư, hàng hóa
Nợ TK 331: Nhận kinh phí chuyển trả trực tiếp cho người bán, người cho vay.
Có TK 461 (4612): Nguồn kinh phí năm nay
2- Nhận kinh phí được cấp bằng TSCĐ hữu hình
Nợ TK 211: Nhận kinh phí bằng TC|SCĐHH
Có TK 461 (4612): Nguồn kinh phí năm nay
Đồng thời ghi:
Nợ TK 661 (6612): Tăng chi hoạt động
Có TK 466: Nguồn kinh phí đã hình thành TSCĐ
3- Khi nhận thông báo về Dự toán chi hoạt động được cấp, kế toán ghi
Nợ TK 008
4- Khi rút Dự toán chi hoạt động để chi tiêu, kế toán ghi
Nợ TK 111: Rút Dự toán chi hoạt động về quỹ tiền mặt
Nợ TK 152, 153, 1556: Rút Dự toán chi hoạt động mua vật tư, hàng hóa nhập kho.
Nợ TK 331: Rút Dự toán chi hoạt động chuyển trả trực tiếp cho người bán, người cho vay
Nợ TK 661 (6612): Rút Dự toán chi hoạt động chi trực tiếp
Có TK 461 (4612): Nguồn kinh phí năm nay
Đồng thời phản ánh số Dự toán chi hoạt động đã rút:
Có TK 008
5- Các khoản thu khác được phép ghi tăng nguồn kinh phí (hội phí, thu đãng góp, thu biếu tặng, thu viện trợ, tài trợ của các tổ chức, cơ quan, hội viên)
Nợ TK 111, 112, 152, 153, 1556
Có TK 461 (4612)
6- Bổ sung nguồn kinh phí hoạt động từ các khoản khác:
Nợ TK 421: Bổ sung từ chênh lệch thu, chi
Nợ TK 511 (5111): Bổ sung từ khoản thu phí, lệ phí
Nợ TK 5118: Thu sự nghiệp khác
Có TK 461 (4612): Nguồn kinh phí hoạt động tăng
7- Nhận NSNN cấp bằng lệnh chi, khi nhận được tiền, ghi:
Nợ TK 112: TGNH, kho bạc
Có TK 461: Nguồn kinh phí hoạt động
8- Kế toán các khoản tiền, hàng viện trợ phi dự án được ghi tăng nguồn kinh phí hoạt động:
- Trường hợp đơn vị chưa có chứng từ ghi thu, ghi chi ngân sách khi tiếp nhận hàng, tiền viện trợ phi dự án để dùng cho hoạt động hành chính sự nghiệp, ghi:
Nợ TK 111, 112, 152, 153, 153, 211, 241, 331, 661
Có TK 521- Thu chưa qua ngân sách (TK 5212- Tiền, hàng viện trợ)
đồng thời:
Nợ TK 661 – Chi hoạt động
Có TK 466- Nguồn kinh phí đã hỡnh thành TSCĐ
- Khi đơn vị có chứng từ ghi thu, ghi chi ngân sách về các khoản hàng, tiền viện trợ phi dự án để dùng cho hoạt động hành chính sự nghiệp, ghi:
TK 521- Thu chưa qua ngân sách (TK 5212- Tiền, hàng viện trợ)
Có TK 461: Nguồn kinh phí hoạt động (4612)
- Trường hợp đơn vị có chứng từ ghi thu, ghi chi ngân sách khi tiếp nhận hàng, tiền viện trợ phi dự án để dùng cho hoạt động hành chính sự nghiệp, ghi:
Nợ TK 111, 112, 152, 153, 153, 211, 241, 331, 661
Có TK 461: Nguồn kinh phí hoạt động (4612)
đồng thời:
Nợ TK 661 – Chi hoạt động
Cú TK 466- Nguồn kinh phí đã hỡnh thành TSCĐ
9- Cuối kỳ, kế toán xác định số phí, lệ phí đã thu trong kỳ phải nộp NSNN được để lại chi theo qui định nhưng đơn vị chưa có chứng từ ghi thu, ghi chi ngân sách, ghi:
Nợ TK 511- các khoản thu (5111- Phí, lệ phí)
Cú TK 521- Thu chưa qua ngân sách (TK 5211- Phí. lệ phí)
Sang kỳ sau, khi đơn vị có chứng từ ghi thu, ghi chi ngân sách về số phí, lệ phí đã thu trong kỳ phải nộp NSNN được để lại chi theo qui định, ghi:
Nợ TK 521- Thu chưa qua ngân sách (TK 5211- Phí. lệ phí)
Có TK 461: Nguồn kinh phí hoạt động (4612)
10- Khi các khoản chi tiêu thuộc nguồn kinh phí được duyệt trong năm, kế toán kết chuyển số chi tiêu được duyệt, ghi:
Nợ TK 461 (4612): Số chi tiêu năm nay đã duyệt
Có TK 661(6612) – Chi hoạt động
11. Cuối kỳ, kế toán căn cứ vào số kinh phí hoạt động đã cấp trong kỳ cho các đơn vị cấp dưới, kế toán đơn vị cấp trên ghi giảm kinh phí hoạt động, ghi:
Nợ TK 461 - Nguồn kinh phí hoạt động
Cú TK 341: Kinh phí cấp cho cấp dưới
12- Trường hợp nguồn kinh phí cuối năm chi tiêu không hết, đơn vị phải nộp lại hoặc chuyển thành năm sau:
Nợ TK 461 (46121, 46122): Ghi giảm nguồn kinh phí năm nay
Có TK 111, 112: Nộp lại kinh phí không dùng hết cho ngân sách hay cho cấp trên.
Có 461 (46131, 46132): Chuyển thành kinh phí cấp trước cho năm sau
13- Trường hợp nguồn kinh phí chưa được duyệt hoặc chi tiêu chưa hoàn thành, cuối năm, kết chuyển nguồn kinh phí năm nay thành năm trước:
Nợ TK 461 (46121, 46122)
Có TK 461 (46111, 46112)
14- Đầu năm sau, số kinh phí đã cấp trước cho năm sau sẽ được chuyển thành số kinh phí của năm nay:
Nợ TK 461 (46131, 46132): Ghi giảm nguồn kinh phí cấp trước cho năm sau
Có TK 461 (46121, 46122): Tăng nguồn kinh phí năm nay
15- Khi quyết toán năm trước được duyệt
Nợ 3118, 111, 112: Số chi tiêu không được duyệt phải thu hồi hay đã thu hồi
Nợ TK 461 (46111, 46112): Số chi tiêu được duyệt
Có TK 661 (66111, 66112)
16- Nếu kinh phí năm trước còn thừa được quyết toán chuyển thành kinh phí năm nay, kế toán ghi:
Nợ TK 461 (46111, 46112)
Có TK 461 (46121, 46122)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét